تاثیر خواب بر سلامت روان، موضوعی است که قصد داریم راجع به آن صحبت کنیم. خواب و سلامت روح و روان، ارتباط متقابلی با همدیگر دارند. ممکن است افراد زیادی را دیده باشید که حالت عصبی و پرخاشگر دارند و زمانی که به دنبال علت آن می گردید متوجه می شوید که فرد نتوانسته به اندازه کافی استراحت کند. یعنی وقتی که خواب فرد، کافی باشد تا حد بسیار زیادی سلامت روان او تضمین می شود. البته ناگفته نماند، در صورتی که یک فرد استرس و اضطراب داشته باشد، بدن او با ترشح یک سری از هورمون ها موجب می شود که او نتواند خواب راحتی داشته باشد. در این مقاله، ابتدا نقش خواب در سلامت روان را بررسی می کنیم. سپس تاثیر کیفیت و کمبود خواب بر این موضوع را توضیح خواهیم داد.
نقش خواب در سلامت روان
کم تر کسی را می توانید در دنیا پیدا کنید که منکر نقش خواب در سلامت روان انسان ها و حتی حیوان ها باشد. تاثیر خواب بر سلامت روان به یکی دو مورد محدود نمی شود. از جهات مختلف می توان نقش خواب در سلامت روان را مورد بررسی قرار داد. در ادامه تنها به چند مورد از آن ها اشاره می کنیم.
نقش خواب در سلامت روان از لحاظ افسردگی
نتایج تحقیقات مختلف و این منبع معتبر، حکایت از این دارد که پانزده تا بیست درصد از افرادی که با مشکل بی خوابی مواجه هستند، افسرده می شوند. از سوی دیگر افراد کم خواب با اختلالات اضطرابی هم مواجه می شوند.
نقش خواب در سلامت روان از لحاظ قدرت یادگیری
خواب با قدرت یادگیری فرد هم ارتباط زیادی دارد. فرایند یادگیری فرد از سه مرحله مختلف تشکیل شده است که این سه مرحله عبارت هستند از: مرحله به دست آوردن اطلاعات، مرحله ادغام کردن اطلاعات جدید با اطلاعات قبلی، مرحله بازخوانی. در مرحله به دست آوردن اطلاعات، مغز انسان، به ذخیره کردن اطلاعات در مدارهای عصبی می پردازد. در محله دوم، با تقویت ارتباطات عصبی، اطلاعات را در جای مناسبی از حافظه ذخیره می کند. در مرحله سوم هم، مغز اطلاعات ذخیره شده در حافظه را بازخوانی می کند. تاثیر خواب بر سلامت روان به قدری زیاد است که مختل شدن خواب، هر سه مرحله یادگیری (خصوصا مرحله اول و سوم) را با اختلال مواجه می کند.
نقش خواب در سلامت روان از لحاظ شادی
همان طور که تحقیقات نشان داده است، خواب و شادی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند به این شکل که، افرادی که مدعی تاثیر مثبت روی زندگی خود بودند، بهداشت خواب بهتری نسب به افراد دیگر داشتند. پس می توان گفت که خواب بهتر و رعایت بهداشت خواب روحیه مثبت را تقویت می کند. همچنین این تحقیقات روی کودکان نیز نشان داده که کمبود خواب با روحیه منفی همراه است. هر چقدر کودکان و نوجوانان خواب کافی داشته باشند، بیشتر احساس شادی و نشاط می کنند.
بدیهی است که یکی از لازمه های داشتن خواب خوب، داشتن تشک راحت و استاندارد است. استفاده از تشک طبی برای همه افراد خصوصا افرادی که مشکل کمردرد یا پا درد و یا گردن درد دارند، بسیار مفید است و به آن ها کمک می کند با درد کم تری بخوابند.
نقش خواب در سلامت روان از لحاظ میزان رضایت از زندگی
می توان گفت هرچه کیفیت خواب بهتر باشد و مدت زمان خواب طولانی تر باشد، فرد رضایت بیشتری از زندگی و تعاملات خود دارد اما توجه کنید که این وضعیت باید تداوم داشته باشد. به همین دلیل، داشتن خواب راحت بر سلامت روان تاثیر می گذارد و این موضوع باعث می شود یکی از معیار های سلامت عمومی در نظر گرفته شود.
نقش خواب در سلامت روان از لحاظ استرس
خواب ناکافی و نامناسب اغلب با روحیه و خلق پایین و افزایش استرس و اضطراب همراه است. می توان گفت که مشکلات خواب تا 75 درصد از افرادی را که اختلال اضطراب را تجربه می کنند، تحت تاثیر قرار می دهد. اضطراب و استرس باعث ایجاد افکار مسابقه ای و نگرانی هایی شود که شما را بیدار نگه دارد. توجه داشته باشید که بی خوابی ممکن است یک عامل خطر برای ایجاد اختلال اضطرابی باشد، اما نه به اندازه افسردگی شدید. اگر به اختلال اضطرابی مبتلا هستید و با خواب خود مشکل دارید، برای بهبود و درمان آن کمک بگیرید.
تاثیر کیفیت خواب بر سلامت روان
کیفیت خواب یک فرد بر روی میزان صبر و حوصله و اخلاق او تاثیر می گذارند. تاثیر کیفیت خواب بر سلامت روان موضوعی است که هنوز هم دانشمندان در حال تحقیق بر روی آن هستند اما چیزی که صد درصد مشخص است این است که کیفیت خواب بر سلامت روان تاثیر بسیار زیادی دارد. وقتی که انسان می خوابد از لحاظ فیزیکی یک سری از اتفاقات در بدن او رخ می دهد که بدون رخ دادن آن ها، سلامت جسم و روان انسان به خطر می افتد. اتفاقاتی که در زمان خواب برای انسان رخ می دهند:
- مغز انسان و بقیه اعضای بدن، خود را ترمیم می کنند.
- سیستم ایمنی فرد نیز در هنگام خواب تقویت می شود. ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن ارتباط بسیار نزدیکی با به مخاطره افتادن سلامت روان او دارد.
- سیستم هایی از بدن انسان که به تمرکز و ارتباط با دیگران ربط دارند و همچنین سیستم هایی که وظیفه یکپارچه کردن افکار و خاطرات را دارند و یا وظیفه دارند که احساسات او را تنظیم کنند، با خوابیدن، مجدداً شارژ می شوند.
- میزان هورمون های بدن هم در هنگام کار تنظیم می شود.
بدیهی است که وقتی از تاثیر خواب بر سلامت روان یک فرد صحبت می کنیم، منظور ما این است که همه این اتفافات خودکار در بدن انسان به خوابیدن او ربط دارند.
در صورتی که مشکل بی خوابی شما خیلی حاد نیست با انجام این کارهای ساده، خواهید توانست، مشکل را برطرف کنید و خواب راحت تری داشته باشید ولی اگر مشکل خواب شما جدی باشد و نشانه های افسردگی و اضطراب دارید، حتما باید به یک مشاور و روانشناس مراجعه کنید. در واقع اگر تاثیر خواب بر سلامت روان شما زیاد باشد، چاره ای جز مراجعه به روانشناس و یا حتی روان پزشک نخواهید داشت. اگر می خواهید خواب سریع و راحتی داشته باشید می توانید مقاله چگونه خواب سریع داشته باشیم را مطالعه کنید.
تاثیر خواب کافی بر سلامت روان
خواب مناسب و کافی تاثیر بسیار زیادی بر روی سلامت روان افراد دارد . اگر بخواهیم چند مورد از تاثیر خواب بر سلامت روان را ذکر کنیم، به گزینه های زیر می رسیم:
- خواب کافی می تواند تمرکز و بهره وری فرد را افزایش دهد.
- خواب کافی می تواند جلوی افزایش وزن غیر عادی را بگیرد.
- خواب کافی می تواند از افسردگی فرد جلوگیری کند.
- خواب کافی می تواند میزان التهاب موجود در بدن فرد را کاهش دهد.
- خواب کافی می تواند هوش عاطفی و اجتماعی افراد را افزایش دهد.
- خواب کافی می تواند احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را در فرد کاهش دهد.
- خواب کافی می تواند عملکرد ورزشی فرد را بهبود دهد.
- خواب کافی می تواند به فرد کمک کند که میزان کالری کم تری را در طول روز مصرف کند. یک سری از تحقیقات که در مجموعه آکادمی ملی کشور آمریکا صورت پذیرفته اند، نشان می دهند که کیفیت خواب بر مقدار ترشح هورمون هایی که تعیین کننده اشتهای فرد هستند، تاثیر می گذارد.
تاثیر خواب کم بر سلامت روان
هر انسان سالمی به ۷ تا ۹ ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارد. با این وجود نمی توان این عدد را برای همه افراد تسری داد و بعضی از افراد به دلایل مختلف احتمال دارد که نیاز به ساعت کم تر و یا بیشتری برای خوابیدن داشته باشند. مواردی مانند سن، برنامه کاری و الگوی خواب بر روی میزان ساعت مورد نیاز برای خوابیدن تاثیرگذار هستند. عارضه هایی مانند درد کمر، پا و گردن نیز می تواند تاثیرات منفی بر الگوی خواب فرد داشته باشند که با کمک کالاهای خواب طبی مانند تشک رویال، بالش طبی و … می توان تا حدودی نتیجه منفی آن ها را کاهش داد.
با تمام این اوصاف اگر خواب فرد از میزان مورد نیاز کم تر باشد، عوارض زیادی به دنبال خواهد داشت. این عوارض هم عوارض جسمی هستند و هم عوارض روحی و روانی. به عنوان مثال خواب کم می تواند حافظه فرد را دچار مشکل کند و افزایش وزن زیادی برای او به دنبال داشته باشد. همچنین میزان التهاب موجود در بدن فرد با کم خوابی بیشتر می شود و در واقع سیستم ایمنی او ضعیف خواهد شد. از طرف دیگر کم خوابی می تواند بر روی خلق و خوی فرد هم تاثیر بگذارد و باعث شود که همواره عصبی باشد.
بهبود خواب و سلامت روان
می دانید خواب یک عنصر اساسی در حفظ سلامت روان است. تاثیر خواب بر سلامت روان بسیار گستره است و الگوی خواب سالم و کافی می تواند بهبود حافظه، تمرکز، توجه، حل مسائل و تصمیم گیری را تضمین کند. همان طور که گفته شد خواب ناکافی نیز می تواند باعث اضطراب، استرس، افسردگی شما شود. پس می توان گفت که الگوی خواب درست بسیار اهمیت دارد.
بهترین الگوی خواب شامل مدت زمان کافی خواب، کیفیت خواب و تنظیم الگوی خواب است که باید آن ها را رعایت کنید. برای داشتن یک الگوی خواب می توانید به موارد زیر توجه کنید:
- یک روال ثابتی برای خواب خود داشته باشید. یعنی سعی کنید هر شب، در ساعت خاصی به تخت خواب خود بروید و صبح ها هم در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید.
- رژیم غذایی سالم خود را حفظ کنید.
- ورزش منظم و معتدلی داشته باشید. ورزش های خفیف می تواند به بهبود الگوی خواب شما کمک کند.
- یک محیط آرام برای خواب خود ایجاد کنید.
- قبل از خواب از مصرف کافئین و الکل خودداری کنید.
- تلفن و سایر دستگاهای خود را در اتاق دیگری قرار دهید و یک ساعت قبل از خواب تلویزیون را خاموش کنید.
- می توانید قبل از خواب کار و فعالیت های آرامش بخش انجام دهید، مانند: خواندن، گوش دادن موسیقی.
- از تشک و بالش راحت و استانداری برای خوابیدن استفاده کنید. تاثیر بالش بر خواب راحت را نباید دست کم بگیرید.
نتیجه گیری
تاثیر خواب بر سلامت روان موضوعی نیست که آن را دست کم بگیرید. بنابراین بایستی از هر کاری که باعث می شود خواب شما دچار مشکل شود، دوری کنید. در هنگام خواب به اتاق خواب و میزان نور و میزان صدایی که در آن جا وجود دارد و همچنین به وسایل لازم برای خواب مثل تشک و بالش و پتو و وسایل گرمایشی و سرمایشی اهمیت بدهید. تاثیر تشک در خواب راحت بسیار زیاد است.